In het testament kan een testamentaire last worden opgenomen waardoor aan een verkrijging van een erfenis een bepaalde (ontbindende) voorwaarde wordt verbonden. De erflater kan hiermee bereiken dat de erfgenamen door de erflater opgelegde verplichtingen aanvaarden. Als die verplichtingen niet worden nagekomen dan kan dat er toe leiden dat de erfenis komt te vervallen. De aan de erfenis verbonden voorwaarden noemt men een testamentaire last.
Een testamentaire last kan vrijwel overal betrekking op hebben maar wordt vaak opgenomen in verband met de verzorging van een huisdier. Door te bepalen dat de erfenis bijvoorbeeld komt te vervallen wanneer het huisdier niet levenslang wordt verzorgd, voorkomt de erflater dat het huisdier wordt verkocht of naar het asiel wordt gebracht.
Het is belangrijk dat de laatste wil van de erflater wordt nagekomen. Daarom is het niet makkelijk om af te komen van een eenmaal aanvaarde testamentaire last. Er is wel een ontheffing mogelijk. Die moet worden verleend door een rechter.
De rechter zal ontheffing verlenen op grond van:
• gewijzigde omstandigheden waardoor het ongerechtvaardigd zou zijn de erfgenaam aan die last te houden;
• de last feitelijk niet (langer) kan worden uitgevoerd;
• de last bij een derde komt te liggen waardoor de wens van de erflater toch kan worden uitgevoerd.
De rechter zal bij de beoordeling van een verzoek om vervallenverklaring zoveel mogelijk rekening houden met de bedoeling die de erflater oorspronkelijk had.
De erfgenaam die de testamentaire last heeft gekregen maar niet (volledig) uitvoert kan zijn volledige aanspraak op de nalatenschap kwijtraken. De overige belanghebbenden in de nalatenschap kunnen de rechter verzoeken een vervallenverklaring uit te spreken.