Het huwelijk kan ongeldig worden verklaard wanneer het wordt aangegaan door een dementerende partner
Wettelijk is bepaald dat een huwelijk niet mag worden aangegaan, wanneer de geestvermogens van een partij zodanig zijn gestoord, dat deze niet in staat is haar wil te bepalen of de betekenis van haar verklaring te begrijpen.
Voordat het huwelijk plaatsvindt moet er eerst in ondertrouw worden gegaan door het doen van de huwelijksaangifte. Dan is er vervolgens een wachtperiode van twee weken en kan het huwelijk worden voltrokken. Het huwelijk wordt voltrokken door de ambtenaar van de burgerlijke stand, door het tekenen van de huwelijksakte, in het bijzijn van tenminste twee getuigen. Het lijkt erop dat het huwelijk met veel waarborgen is omkleed.
Huwelijk is gesloten terwijl moeder al dement was
Op basis van deze waarborgen zou je denken dat het onmogelijk is dat een demente vrouw in het huwelijk treedt. Zoals uit de uitspraak van Hof Den Bosch, 5 oktober ’17, GHSHE:2017:4219 blijkt is niets onmogelijk. Deze uitspraak gaat over het huwelijk tussen een 74-jarige dementerende vrouw en een 15 jaar jongere man. Het is zo’n verhaal waarvan je denkt dat kan niet waar zijn, dat overkomt ons niet, dat gebeurt alleen bij een ander, maar niet bij onze moeder. De dochters in genoemde uitspraak hebben inmiddels anders ervaren. Wat was het geval?
Tot september 2015 is het contact tussen moeder en dochters goed. Zij zagen en spraken elkaar zo goed als dagelijks. Ook de kleinkinderen zagen oma met regelmaat. Totdat zij een berichtje per telefoon ontvangen dat de (klein)kinderen niet langer welkom zijn. De kinderen komen vervolgens tot ontdekking dat moeder een man heeft ontmoet via een contactadvertentie. Twee weken later is de man bij moeder ingetrokken. In de periode die volgt isoleert de man moeder van de buitenwereld. Half november 2015 trouwen zij met elkaar in algehele gemeenschap van goederen. Daarna wordt het testament van moeder gewijzigd en worden beide dochter onterfd. De man wordt enig erfgenaam.
De dochters laten het er niet bij zitten en eisen dat het huwelijk nietig wordt verklaard vanaf het tijdstip dat het huwelijk is aangegaan. Zij stellen dat moeder al bij de huwelijksvoltrekking dement was en zelf haar wil niet kon bepalen.
Vaststellen van dementie is moeilijk
De man stelt echter dat hij bij moeder tot aan de dag van de huwelijksvoltrekking geen symptomen of verschijnselen heeft gezien die op gestoorde geestvermogens zouden kunnen wijzen. Het leeftijdsverschil is volgens de man beperkt. Hij verklaard dat de verwarring van de vrouw pas is ontstaan in het voorjaar van 2016. En bovendien heeft zowel de ambtenaar van de burgerlijke stand als de notaris (bij de wijziging van het testament) geen dementie vastgesteld.
De ambtenaar van de burgerlijke stand verklaart dat zij deskundig is op het gebied van het voltrekken van een huwelijk maar niet in het herkennen van verschijnselen van dementie. Tevens verklaart zij dat moeder vlak voor de huwelijksvoltrekking – in de wachtruimte – werd voorgesteld aan haar eigen getuigen! Daar waar de man had verklaard dat de vrouw de betreffende getuigen al drie jaar kende.
Uit overige verklaringen blijkt dat moeder zich op enig moment realiseerde dat zij met de man is getrouwd. Zij vindt hem echter een bullebak en belt de politie dat zij van de man wil scheiden. Tegen haar buren en de arts verklaart ze dat ze bang is voor de man.
Gerechtshof verklaart huwelijk met terugwerkende kracht nietig
Het gerechtshof stelt vervolgens, op basis van de rapporten van een neuroloog en specialisten ouderen geneeskunde en een verklaring van de huisarts vast dat de geestvermogens van de vrouw al bij het sluiten van het huwelijk al zodanig waren gestoord dat zij niet in staat was haar wil te bepalen en de betekenis van haar huwelijk te begrijpen.
Aangenomen kan worden dat de vrouw in die periode oppervlakkig normaal leek, maar evenzeer had zij toen al moeite met het oplossen van problemen, het benoemen van overeenkomsten en benoemen van verschillen. Op grond van de bevindingen van de deskundige wordt er van uitgegaan dat haar taalbegrip en taalexpressie ook bij het aangaan van het huwelijk al fors waren aangedaan. Moeder kon de gevolgen en betekenis van het huwelijk maar ook de gevolgen daarvan op juridisch en financieel terrein niet overzien. Het gerechtshof bepaalt vervolgens ook nog dat de man het huwelijk niet te goeder trouw is aangegaan.
Deze procedure gaat waarschijnlijk nog een vervolg krijgen. De man heeft tot begin volgend jaar de tijd in cassatie te gaan. Tot die tijd zijn zij wettelijk gezien nog steeds getrouwd en is ook het testament nog geldend. Dat terwijl het blijkbaar volgens de advocaat van moeder geestelijk en lichamelijk erg slecht met haar gaat. We moeten er maar niet aan denken dat moeder binnenkort komt te overlijden.