Bij onze testamentadviezen besteden wij ook aandacht aan afgesloten verzekeringspolissen. Met name de zogeheten begunstiging heeft daarbij onze belangstelling. Een begunstiging is feitelijk een schriftelijke mededeling aan de verzekeraar aan wie de uitkering bij overlijden dient plaats te vinden. Het belang van deze beoordeling wordt erg duidelijk in de procedure die werd gevoerd tot aan de Hoge Raad 6 juli 2018, nr 17/03254 (HR:2018:1102).
Wat aan het overlijden vooraf ging
Vader is tot en met 1993 gehuwd geweest met de moeder van zijn twee dochters (geboren in 1981 en 1983). Daarna is hij gehuwd geweest met mevrouw B tot oktober 1999. Vanaf 2000 heeft vader een affectieve relatie met zijn vriendin waarmee hij vanaf april 2006 is gaan samenwonen. Tijdens zijn huwelijk met moeder heeft vader twee levensverzekeringen afgesloten. Vader blijkt eind 2012 ongeneeslijk ziek en wijzigt begin 2013 zijn testament. Hij benoemt vriendin tot enig erfgenaam en onterft zijn twee dochters. Vader heeft al sinds 1998 geen contact gehad met zijn dochters. Vader vindt het belangrijk dat zijn vriendin goed verzorgd wordt achtergelaten.
Hoe luidt de begunstiging op de polis?
Na het overlijden van vader klopt de vriendin aan bij de verzekeraar en vraagt om uitkering van de twee verzekeringen. Maar de verzekeraar keert niet uit aan de vriendin. De verzekeraar is van mening dat de twee dochters recht hebben op de uitkeringen. Uit de polissen blijkt namelijk achtereenvolgens de volgende begunstigingen:
• Verzekeringsnemer, echtgenote, kinderen, erfgenaam (polis 1).
• Weduwe, kinderen, erfgenamen (polis 2).
Verzekeringsnemer is overleden en van een weduwe en echtgenote is taalkundig gezien geen sprake.
De Rechtbank stelt dat een taalkundige uitleg van de polis doorslaggevend is!
De vriendin vraagt om een oordeel van de rechtbank. De rechtbank stelt volgens constante jurisprudentie vast dat de begunstiging van een verzekeringspolis een zelfstandig recht is. Het testament is dan in geheel niet van belang. De rechtbank stelt de kinderen dus in het gelijk!
Op basis van redelijkheid en billijkheid moeten alle omstandigheden worden meegewogen
“Dat kan toch niet waar zijn” stelt de vriendin. “Mijn vriend heeft er alles aan gedaan om mij zo goed mogelijk achter te laten en zijn dochters buiten spel te zetten. Dat wordt zelfs bevestigd door de notaris. Mijn vriend heeft inderdaad tijd genoeg gehad om de begunstiging van de verzekering te wijzigen, als hij maar beseft had dat de verzekeraar zich zo zou opstellen. Mijn vriend heeft altijd gedacht dat de uitkering in de nalatenschap valt en dat ik die uitkering zou ontvangen op basis van het testament. Alles zou zo goed geregeld zijn. Nu blijf ik achter met een schuld. Dat is nooit zijn bedoeling geweest. Dat is echt ondenkbaar. We hebben ruim 12 jaar lang een relatie gehad. Zelfs als ik was overleden zouden de dochters niets hebben ontvangen, omdat de erfenis dan naar een goed doel zou gaan. Ik vind dit onredelijk en onbillijk.”
Alle feiten en omstandigheden moeten op basis van redelijkheid en billijkheid worden beoordeeld
Het Hof en uiteindelijk de Hoge Raad geven de vriendin gelijk. Het Hof vindt dat niet alleen naar de begunstiging op de polis moet worden gekeken. Alle feiten en omstandigheden moeten worden meegewogen. Het is niet redelijk en billijk dat de dochters zich op de begunstiging van beide polissen beroepen. Er is sprake van een omissie van vader. Dat hij die omissie had kunnen herstellen doet er niet toe. Hij was in de veronderstelling dat wijziging van de begunstiging niet nodig was. De stelling van de dochters dat vader hen verzorgd achter wilde laten, terwijl er al bijna 20 jaar geen contact is geweest, snijdt geen hout.
Het is belangrijk om je klant te kennen
Op basis van “gevoel” is dit een fantastische uitspraak. Vader heeft zijn vriendin goed achter willen laten. Dat is wat hij wilde. Geen bevoordeling van zijn dochters die hij al tijden niet meer had gezien. Wel een dubbeltje op zijn kant. Wij prijzen het Hof en Hoge Raad dat zij tot dit arrest zijn gekomen. De verzekeraar en de rechtbank worden overruled. Voor de verzekeraar een zeer lastige situatie. Zij zijn contactpersoon en verantwoordelijk voor de polis. Zij maken die polis op. Wij vragen ons af hoe dat zit met de zorgplicht! Hoe is het mogelijk dat er nimmer contact is geweest met de verzekeraar om te beoordelen of die begunstiging nog wel actueel was? En wat jammer dat de notaris die het testament heeft gewijzigd niet assertief (genoeg) is geweest. Had dit punt niet besproken moeten worden? Een retorische vraag!